Minimalna i maksymalna temperatura w miejscu pracy
Najniższą dopuszczalną temperaturę w miejscu pracy regulują przepisy o ochronie zdrowia i bezpieczeństwa pracy. Obowiązujące w Polsce aktualnie przepisy dotyczące temperatury w pomieszczeniach pracy określone zostały w § 30 rozporządzenia MPiPS z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zm.), w którym wskazano, że:
- w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (zwłaszcza metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż +14°C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają (wymuszają inną temperaturę),
- w pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż +18°C (291 K).
Obowiązujące w 2023 roku przepisy pracy wskazują, że temperatura w miejscu pracy powinna być odpowiednia do rodzaju wykonywanej pracy, nie niższa niż +14°C (chyba że warunki technologiczne nakazują inaczej). W przypadku pracy lekkiej i wykonywanej w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż +18°C. Obowiązujące przepisy nie określają temperatury maksymalnej. W sytuacji, kiedy pracodawca nie jest w stanie zapewnić pracownikom minimalnej temperatury, pracownik może odmówić wykonywania pracy, zachowując prawo do wynagrodzenia. Należy jednak podkreślić, że przepisy nie określają dokładnie minimalnej temperatury w pracy, która zwalnia z wykonywania obowiązków.
Temperatura w pomieszczeniach, w których wykonywana jest praca, powinna być wyższa niż temperatura w pomieszczeniach, z których korzysta się sporadycznie (takich jak szatnie czy toalety). Przyjmuje się też, że im wyższy jest poziom wysiłku fizycznego potrzebnego do wykonania danej pracy, tym niższa dopuszczalna minimalna temperatura w miejscu pracy.
Przy dużym wysiłku fizycznym konieczne jest również dokładne monitorowanie maksymalnej temperatury w miejscu pracy. Przepisy dotyczące temperatury przy pracy zdalnej w domu zostaną wprowadzone dopiero w marcu 2023 roku.
W sezonie grzewczym 2022/2023, w wyniku kryzysu energetycznego spowodowanego wojną w Ukrainie, wprowadzone zostały oszczędności polegające na obniżeniu temperatur minimalnych w miejscu pracy, zależnie od rodzaju wykonywanej pracy. Nie są to jednak zmiany znaczące i dotyczą głównie pracy biurowej, gdzie minimalna temperatura obniżona została o około dwa stopnie w porównaniu z ubiegłymi latami.
Niższe temperatury minimalne są dozwolone dla obiektów, w których nie prowadzi się prac. Rząd obniżył te temperatury jeszcze bardziej w ramach działań przeciwko kryzysowi energetycznemu. Są to przestrzenie użytkowane sporadycznie i zakłada się, że znaczne obniżenie w nich temperatur nie wpłynie na komfort ani zdrowie pracowników.
Co zrobić, gdy temperatura w miejscu pracy spadnie poniżej minimalnej dozwolonej granicy
Wyróżnia się kilka klas wykonywanej pracy, zależnie od poziomów tempa metabolizmu organizmu, związanego z wielkością wysiłku fizycznego pracownika (spoczynek, praca lekka, umiarkowana, ciężka, bardzo ciężka praca fizyczna). Minimalne i maksymalne temperatury są szczegółowo określone dla konkretnych rodzajów pracy. Należy pamiętać, że niektóre prace wykonywane są na zewnątrz, gdzie temperatura może być okresowo niska, zaś niektóre prace wewnątrz budynku wykonywane mogą być na przykład w chłodni.
Jeżeli temperatura na stanowisku pracy spadnie poniżej 10 stopni Celsjusza, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi ciepłą odzież roboczą. Jeżeli temperatura na stanowisku pracy spadnie poniżej 4 stopni Celsjusza, pracodawca musi wyposażyć pracownika w rękawice i ciepłe obuwie robocze.
Pracownik ma prawo otrzymać rękawiczki, jeśli temperatura na stanowisku pracy spadnie poniżej 4 stopni Celsjusza.
Dobrym wyborem będą na przykład zimowe rękawice skórzane Manutan, szare/żółte. Kod produktu (SKU): 1501000.
Na tych samych zasadach pracownik ma również prawo do ciepłych butów roboczych oraz do ciepłej odzieży roboczej – pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi zimową kurtkę roboczą, gdy temperatura spadnie poniżej 10 stopni Celsjusza.
Jeśli pracownik pracuje w środowisku, w którym temperatura jest niższa niż 4 stopnie Celsjusza, przysługuje mu prawo do 10-minutowej przerwy w ogrzewalnym pomieszczeniu najpóźniej po 2 godzinach. Podobna przerwa przysługuje pracownikowi, który pracuje z zimnym materiałem (poniżej 10 stopni Celsjusza) i nie może używać do pracy rękawiczek – wówczas przysługuje mu 5-minutowa przerwa na rozgrzanie rąk po zakończeniu tej pracy.
Pracownikom pracującym w miejscach, gdzie temperatura wynosi 4 stopnie Celsjusza i mniej, przysługuje tzw. napój ochronny – powinni mieć do dyspozycji co najmniej pół litra ciepłego napoju podczas standardowej ośmiogodzinnej zmiany.
Przepisy BHP ustanawiają też dalsze ograniczenia dotyczące pracy w zimnie i mrozie:
- Ciągła praca w pomieszczeniach o temperaturze od 4 stopni Celsjusza do -10 stopni Celsjusza nie może przekraczać 2 godzin.
- Jeśli temperatura na stanowisku pracy jest jeszcze niższa (od -10 stopni Celsjusza do -20 stopni Celsjusza), pracownik nie może pracować dłużej niż godzinę.
- W temperaturach od -20 stopni Celsjusza do -30 stopni Celsjusza czas ten skraca się do 30 minut.
- Praca w środowisku poniżej -30 stopni Celsjusza jest dozwolona tylko w przypadku pilnych napraw, zapobiegania zagrożeniu życia lub zdrowia oraz podczas katastrof naturalnych, wypadków lub awarii.
- Jeżeli temperatura spadnie poniżej -10 stopni Celsjusza, nie wolno wykonywać prac, podczas których istnieje ryzyko upadku z wysokości.
- Zabrania się manipulowania taflami szkła na zewnątrz, gdzie temperatura spada poniżej -5 stopni Celsjusza.
Wysoka temperatura w miejscu pracy
Co zrobić, gdy temperatura w miejscu pracy jest zbyt wysoka? Jeżeli temperatura w miejscu pracy wewnątrz budynku przekracza dopuszczalne normy, należy ją obniżyć – najczęściej za pomocą klimatyzacji. Jeśli w lokalu nie ma zainstalowanej klimatyzacji, rozwiązaniem może być klimatyzator mobilny.
Należy jednak zadbać o to, aby różnica między temperaturą na zewnątrz a temperaturą w klimatyzowanym pomieszczeniu nie przekraczała5-6 stopni Celsjusza. To nie jest zalecenie czysto zdrowotne – tak korzystanie z klimatyzacji regulują przepisy BHP.
Napoje dla pracowników – obowiązek pracodawcy
Jeśli temperatura na stanowisku pracy przekroczy dopuszczalne normy, pracownikom przysługuje napój – w tym przypadku zimny. Powinien to być napój, który uzupełni nie tylko płyny, ale także minerały, które pracownik stracił wraz z potem.
Idealnym napojem podczas upałów jest woda mineralna. Pracownikowi przysługuje ona w wysokości odpowiadającej 70% utraty płynów ustrojowych podczas ośmiogodzinnej zmiany. Innymi słowy, im bardziej człowiek się poci w pracy, tym więcej wody mineralnej powinien otrzymywać od swojego pracodawcy.
Maksymalna temperatura w biurze
Wyjątkiem od tych zasad są pracownicy niefizyczni – wykonujący prace biurowe oraz pracownicy klasy wykonujący lekkie prace, np. kasjer. Dla nich przyjmuje się, że ze względu na małą aktywność fizyczną podwyższona temperatura w miejscu pracy w budynku nie ma negatywnego wpływu na zdrowie. W takim przypadku pracodawca jest zobowiązany do podjęcia działań w celu zwiększenia ochrony zdrowia pracowników (klimatyzacja w miejscu pracy oraz zapewnienie napojów) tylko wtedy, gdy maksymalna temperatura na stanowisku pracy przekracza 36 stopni Celsjusza.
Warto wyposażyć miejsce pracy w:
- Mobilny klimatyzator efektywnie obniży temperaturę w miejscu pracy. Przenosisz go tam, gdzie jest najbardziej potrzebny: Kod produktu (SKU): 1503358.
- Ceramiczny ogrzewacz powietrza o konstrukcji nadającej się również do luksusowego biura: Kod produktu (SKU): 1501846.
- Zewnętrzny promiennik podczerwieni jako ochronę przed mrozem: Kod produktu (SKU): 1501840.
