Apteczka pierwszej pomocy w zakładzie pracy to absolutna konieczność – zgodnie z przepisami musi znaleźć się w odpowiednim miejscu, tak by w razie potrzeby dostęp do niej był łatwy. Urazy w miejscu pracy i nieszczęśliwe zdarzenia nie należą niestety do rzadkości, dlatego tak ważne jest odpowiednie postępowanie w nagłych wypadkach i właściwe wyposażenie apteczki BHP. Podpowiadamy, co powinno się w niej znaleźć oraz wyjaśniamy, dlaczego wskazane jest, by pracownicy odbyli kurs pierwszej pomocy.
Apteczka pierwszej pomocy w zakładzie pracy – co mówią przepisy?
Artykuł 209(1) Kodeksu pracy mówi, że pracodawca musi zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach odpowiednio do rodzaju i specyfiki zagrożeń w danym miejscu pracy. Jego obowiązkiem jest również wyznaczenie pracowników, którzy w razie wypadku udzielą osobie poszkodowanej lub osobom poszkodowanym pierwszej pomocy – liczba tych osób uzależniona jest od liczby zatrudnionych pracowników i od specyfiki zagrożeń. Jeśli zakład zatrudnia osoby niepełnoletnie lub niepełnosprawne, pomocy w razie wypadku musi udzielić sam pracodawca. Na mocy tego przepisu oraz Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, par. 44 ust. 1, pracodawca jest zobowiązany do wyposażenia miejsca pracy w apteczkę BHP oraz zapewnić sprawny system udzielania pierwszej pomocy w razie nagłego wypadku.
Jeśli w danym miejscu pracy istnieje duże ryzyko poważnych urazów, powinien znajdować się w nim punkt udzielania pierwszej pomocy, wyposażony odpowiednio do zagrożeń (oparzenia, zatrucia chemiczne itp.). Obsługa apteczki i udzielanie pierwszej pomocy jest zadaniem wytypowanych i odpowiednio przeszkolonych pracowników. Art. 207(1) par. 2 Kodeksu pracy stanowi, że informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielenia pierwszej pomocy powinna uwzględniać imię i nazwisko pracownika, miejsce wykonywania pracy oraz numer telefonu służbowego. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy punkt udzielania pomocy oraz apteczka muszą być łatwo dostępne i czytelnie oznakowane zgodnie z Polską Normą, czyli zielonym krzyżem na białym tle.
Podstawowe wyposażenie apteczki BHP
Polskie przepisy nie określają jednoznacznie, co powinna zawierać apteczka pierwszej pomocy w zakładzie pracy. Z całą pewnością musi znaleźć się w niej instrukcja obsługi apteczki. Wyposażenie apteczki BHP powinno być dostosowane do specyfiki pracy wykonywanej w danym zakładzie. W biurze wystarczy zwykła apteczka, która będzie zawierać podstawowe środki do opatrywania drobnych ran i skaleczeń: kompresy jałowe z gazy, plastry, bandaże i opaski elastyczne, sól fizjologiczną i opatrunki żelowe. Oprócz tego apteczka pierwszej pomocy w zakładzie pracy powinna zawierać opatrunki na oparzenia, plaster na szpuli, chusty trójkątne, agrafki, maski lub ustniki potrzebne do udzielania pierwszej pomocy metodą usta-usta oraz rękawiczki ochronne.
W Polsce w zakładach pracy zwykle umieszcza się apteczki BHP zgodne z normą DIN 13157.
Wyposażenie apteczki BHP według DIN 13157 to:
- 1 szt. kompres zimny,
- 2 szt. kompres na oko,
- 3 szt. kompres 10 x 10 cm,
- 2 szt. opaska elastyczna 4 m x 6 cm,
- 2 szt. opaska elastyczna 4 m x 8 cm,
- 1 opak. plaster 10 x 6 cm (8 szt.),
- 1 opak. plaster (14 szt.),
- 1 szt. plaster 5 m x 2,5 cm,
- 3 szt. opatrunek indywidualny M (sterylny),
- 1 szt. opatrunek indywidualny G (sterylny),
- 1 szt. opatrunek indywidualny K (sterylny),
- 1 szt. chusta opatrunkowa 60 x 80 cm,
- 2 szt. chusta trójkątna,
- 1 opak. chusta z flizeliny (5 szt.),
- 1 szt. koc ratunkowy 160 x 210 cm (koc NRC),
- 1 szt. nożyczki 19 cm,
- 4 szt. rękawice lateksowe,
- 6 szt. chusteczka dezynfekująca (lub sól fizjologiczna – roztwór NaCl 0,9%),
- 1 szt. ustnik do oddychania metodą usta-usta,
- instrukcja udzielania pierwszej pomocy wraz z wykazem telefonów alarmowych.
W zakładach pracy, gdzie istnieje wysokie ryzyko wypadków z substancjami toksycznymi, apteczka powinna zawierać odpowiednie środki do udzielenia pierwszej pomocy.
Wyposażenie apteczki BHP musi być na bieżąco uzupełniane, trzeba też dbać o termin ważności jej wyposażenia. Należy to do obowiązków osoby (lub osób) wytypowanej przez pracodawcę do udzielania pierwszej pomocy w razie nagłego wypadku.
Apteczka pierwszej pomocy w zakładzie pracy powinna być wykonana z materiału odpornego na działanie czynników zewnętrznych, w tym mechanicznych i chemicznych, oraz łatwa w obsłudze.
Czy apteczka pierwszej pomocy w zakładzie pracy powinna zawierać leki?
Wyposażenie apteczki BHP zwykle nie zawiera żadnych leków. Jest to zgodne z zasadą, że leki w razie nagłego wypadku w miejscu pracy powinien zaordynować lekarz, nie osoby zajmujące się udzielaniem pierwszej pomocy. Jednak apteczka w niewielkim biurze może uwzględniać podstawowe środki przeciwbólowe czy krople do oczu (tzw. sztuczne łzy). Każdy pracownik powinien jednak zapoznać się dokładnie przed ich użyciem z informacją na ulotce. Ich stosowanie jest dozwolone w razie gorszego samopoczucia, jednak należy pamiętać, że poważne urazy, wypadki i nagłe pogorszenie stanu zdrowia w miejscu pracy wymagają interwencji lekarza. To od jego decyzji powinno zależeć, jakie leki zostaną podane.
Urazy w miejscu pracy – postępowanie w nagłych wypadkach
Urazy w miejscu pracy mogą być błahe (skaleczenia, niewielkie zranienia czy uderzenie), ale zdarzają się również bardzo poważne wypadki, w tym wypadki śmiertelne. Oparzenia, krwotoki i inne poważne urazy wymagają udzielenia natychmiastowej pomocy, w większości przypadków konieczne jest również wezwanie pomocy medycznej i pogotowia. Pracownicy powinni być przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy – kurs pierwszej pomocy wchodzi w zakres szkolenia BHP.
Przede wszystkim należy sprawdzić stan osoby poszkodowanej – czy zachowane są funkcje życiowe. Jeśli ofiara wypadku nie oddycha i nie jest wyczuwalne tętno, konieczna jest resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Polega ona na wykonywaniu uciśnięć klatki piersiowej zgodnie z zasadami pierwszej pomocy oraz wdechów ratowniczych. Przy zatrzymaniu akcji serca i ustaniu oddychania resuscytacja krążeniowo-oddechowa jest czynnością ratującą życie – należy ją wykonywać do przywrócenia funkcji życiowych lub do przyjazdu karetki. Oparzenia mogą mieć różną przyczynę i być różnego stopnia. W przypadku niewielkich oparzeń termicznych można schłodzić miejsce, w którym doszło do oparzenia i założyć jałowy opatrunek. Oparzenia chemiczne, oparzenia dróg oddechowych oraz poważne oparzenia termiczne wymagają jak najszybszej pomocy lekarza – należy natychmiast wezwać pogotowie. Krwotoki trzeba zatamować zgodnie z zasadami, których naucza kurs pierwszej pomocy. To ważne, by możliwie szybko zatamować krew, jeszcze przed przyjazdem pogotowia, tak by osoba poszkodowana nie utraciła jej zbyt wiele.
Postępowanie w przypadku zatrucia
Zatrucie w miejscu pracy w myśl prawa traktowane jest jako wypadek przy pracy. Zatrucie może dawać różne objawy, takie jak podrażnienie dróg oddechowych i oczu, a także objawy ze strony układu nerwowego. W razie zatrucia toksycznymi substancjami (gazy, ciecze, pyły) w zakładzie pracy należy postępować zgodnie z zasadami udzielania pierwszej pomocy, które wdrożone były na szkoleniu BHP. Osobę poszkodowaną należy w miarę możliwości przenieść z dala od źródła toksycznej substancji (dotyczy to zwłaszcza substancji lotnych, oparów chemicznych i gazów) i wezwać pogotowie. Pod numer 112 należy również dzwonić przy podejrzeniu zatrucia toksycznymi oparami, nie należy czekać na wystąpienie objawów.
W Manutan mamy wiele przydatnych akcesoriów do biur i innych zakładów pracy, w tym apteczki zakładowe. Polecamy następujące produkty:
- apteczka uniwersalna CERVA, w pudełku, kod SKU: 18494040MR
- metalowa apteczka ścienna Manutan Expert, zamykana 45,5 x 31 x 14,5 cm, kod SKU: 1505023
- plastikowa apteczka ścienna, zamykana na klucz, 42 x 31 x 15 cm, kod SKU: 510011
- metalowa apteczka ścienna, zamykana na klucz, 40 x 30,2 x 11,8 cm, kod SKU: 994048