Wypadek – definicja BHP
Zgodnie z Kodeksem pracy wypadkiem przy pracy jest uszczerbek na zdrowiu lub śmierć pracownika, jeżeli nastąpiły one niezależnie od jego woli na skutek krótkotrwałego, nagłego i gwałtownego działania czynników zewnętrznych.
Wypadek w miejscu pracy jest brany pod uwagę tylko wtedy, gdy nastąpił podczas wykonywania obowiązków zawodowych lub w bezpośrednim związku z nimi. Jednocześnie wypadki przy pracy obejmują nie tylko widoczne obrażenia fizyczne, ale także „niewidoczne” szkody psychiczne. Ważne są wszystkie okoliczności wypadku.
Wypadki w miejscu pracy – przykłady wypadków przy pracy
Do wypadków podczas pracy zaliczamy na przykład następujące zdarzenia:
- Recepcjonista zostaje poparzony wodą z ekspresu do kawy w pracy.
- Robotnik budowlany wpada do wykopu.
Wypadkiem przy pracy nie jest natomiast uraz, który przydarzył się pracownikowi w drodze do i z pracy.
Przykład urazu, który nie jest rozumiany jako wypadek w miejscu pracy, może być następujący: Pracownik idzie na obiad (jeżeli stołówka nie jest częścią zakładu pracy) lub do lekarza, potyka się i łamie nogę.
Wypadek ciężki i wypadek lekki: jakie są rodzaje wypadków przy pracy?
Wyróżnia się następujące rodzaje wypadków w miejscu pracy:
- wypadek śmiertelny – uszczerbek na zdrowiu, w wyniku którego pracownik umiera najpóźniej w ciągu 1 roku,
- wypadek ciężki – definicja mówi, że jest to uszczerbek na zdrowiu, w wyniku którego pracownik przebywa w szpitalu dłużej niż 5 dni,
- wypadek lekki – uszczerbek na zdrowiu, w wyniku którego pracownik doznał urazu i był niezdolny do pracy przez okres dłuższy niż 3 dni kalendarzowe.
Postępowanie w razie wypadku przy pracy – obowiązki pracodawcy po otrzymaniu zgłoszenia o wypadku
Gdy zdarzy się wypadek w pracy, procedura jest ściśle określona przepisami. Pracodawca ma obowiązek sporządzić dokumentację powypadkową oraz powołać zespół powypadkowy i ma określony przepisami BHP termin zgłoszenia wypadku przy pracy.
Obowiązki pracodawcy w przypadku zdarzenia określanego jako wypadek przy pracy reguluje art. 234 Kodeksu pracy. Prawo stanowi, że to pracodawca ustala, czy był to wypadek w miejscu pracy. W praktyce czasami prowadzi to do sporów – jeśli pracodawca zaprzecza, że był to wypadek w miejscu pracy, poszkodowany pracownik może wystąpić do sądu. W razie zdarzenia uznanego za wypadek w miejscu pracy pracodawca jest obowiązany podjąć niezbędne i określone prawem działania:
- zabezpieczyć miejsce wypadku i jego otoczenie, czyli wyeliminować zagrożenie (np. zatrzymać maszynę, odłączyć linie energetyczne) lub udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
- wyjaśnić przyczyny i okoliczności wypadku z udziałem pracownika (jeżeli stan zdrowia pracownika na to pozwala),
- sporządzić dokumentację powypadkową – wpisać wypadek do elektronicznej lub papierowej dokumentacji wypadków (nawet jeśli pracownik nie przebywa na zwolnieniu lekarskim),
- zgłosić we właściwym terminie wypadek ciężki lub wypadek zbiorowy przy pracy oraz wypadek śmiertelny przy pracy wskazanym organom i instytucjom (poniżej wyjaśniamy, jak i gdzie złożyć zawiadomienie o wypadku przy pracy),
- sporządzić protokół powypadkowy – jest to oficjalny dokument, który wysyłany jest np. do NFZ,
- przesłać protokół wypadku do wskazanych władz i instytucji,
- podjąć i wdrożyć niezbędne środki zapobiegające ponownemu wystąpieniu podobnych wypadków.
Okoliczności wypadku przy pracy
Pracodawca ma obowiązek wyjaśnienia przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy. Odbywa się to z udziałem:
- poszkodowanego pracownika, o ile pozwala na to jego stan zdrowia,
- innych pracowników,
- świadków, którzy byli obecni w czasie zdarzenia,
- związków zawodowych lub przedstawiciele ds. bezpieczeństwa i higieny pracy.
Do czasu wyjaśnienia przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy pracodawca nie może bez ważnych powodów nic zmienić na miejscu wypadku.
Kto powołuje zespół powypadkowy i kto sporządza protokół powypadkowy
Dokładny tryb rejestracji wypadku przy pracy określa Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w miejscu pracy (Dz.U. 2019 poz. 1071).
Zgodnie z prawem należy prowadzić ewidencję wszystkich wypadków w miejscu pracy, nawet tych, które nie skutkują inwalidztwem pracownika. Zgodnie z prawem protokół powypadkowy musi zawierać następujące informacje:
- imię lub imiona i nazwisko pracownika, którego dotyczy wypadek,
- data i godzina urazu,
- miejsce powstania urazu,
- czynność, podczas której doszło do urazu,
- liczbę godzin przepracowanych bezpośrednio przed wystąpieniem urazu,
- łączną liczbę poszkodowanych,
- rodzaj urazu i opis uszkodzonej części ciała,
- opis zdarzenia, które spowodowało uraz,
- rodzaj urazu (np. poważny, śmiertelny…),
- źródło urazu (np. maszyna lub upadek z wysokości),
- dlaczego doszło do wypadku (np. wadliwy stan maszyny, niedostateczna ocena ryzyka),
- nazwiska świadków wypadku,
- imię i nazwisko oraz stanowisko osoby, która zarejestrowała dane.
Pracodawca jest również zobowiązany do wydania pracownikowi odpisu lub wyciągu danych z protokołu powypadkowego na żądanie pracownika (w przypadku śmiertelnego wypadku przy pracy wyda odpis członkom rodziny), na koszt pracodawcy. Zasada ta dotyczy wszystkiego rodzaju wypadków w miejscu: śmiertelnych, ciężkich i innych wypadków związanych z pracą.
Wypadek w miejscu pracy – ewidencja wypadków przy pracy
Jeżeli pracownik ulegnie wypadkowi i będzie z tego powodu niezdolny do pracy dłużej niż 3 dni (lub nawet umrze), oprócz zarejestrowania wypadku należy również wpisać go do tzw. rejestru wypadków. Jest to oficjalny formularz, który następnie pracodawca ma obowiązek przesyłać do instytucji, np. Okręgowej Inspekcji Pracy czy policji. Należy sporządzić dwie kopie dokumentu i jedną przekazać pracownikowi, a w przypadku jego śmierci – członkowi rodziny lub innej upoważnionej osobie.
Zgłoszenie wypadku w pracy – jak to wygląda w praktyce?
Jeśli uraz pracownika zostanie oceniony jako wypadek związany z pracą, pracodawca ma obowiązek zgłoszenia zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w miejscu pracy (Dz.U. 2019 poz. 1071). Zawiadomienie o wypadku przy pracy różni się dla wypadków śmiertelnych i innych.
W przypadku wypadków śmiertelnych należy bez zbędnej zwłoki zgłosić to zdarzenie:
- do właściwego terytorialnie wydziału policji w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa,
- właściwych przedstawicieli związków zawodowych i specjalistów ds. BHP,
- właściwego okręgowego Inspektoratu Pracy lub właściwego okręgowego urzędu górniczego (których nadzorowi podlegają miejsca pracy, budynki, czynności lub urządzenia techniczne),
- pracodawcy, który skierował pracownika do pracy,
- Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w przypadku pracownika niepełnosprawnego.
W przypadku innych wypadków przy pracy pracodawca ma obowiązek zgłosić wypadek bez zbędnej zwłoki:
- do właściwego terytorialnie wydziału policji w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa,
- właściwych przedstawicieli związków zawodowych i pracowników ds. BHP,
- do właściwego okręgowego inspektoratu pracy lub okręgowego urzędu górniczego, jeżeli niezdolność do pracy w wyniku urazu trwa dłużej niż 3 dni kalendarzowe lub hospitalizacja pracownika trwa dłużej niż 5 dni,
- pracodawcy
Wypadki w miejscu pracy – profilaktyka to podstawa
Wypadki w miejscu pracy są często spowodowane niedocenianiem profilaktyki i nieprzestrzeganiem przepisów BHP. Dlatego bardzo ważna jest komunikacja z pracownikami i zwrócenie ich uwagi na konieczność przestrzegania procedur.
Jeśli zdarzy się wypadek przy pracy i trzeba sporządzić dokumentację powypadkową przydadzą się:
