Mimo przestrzegania surowych przepisów BHP, wypadek w miejscu pracy może zdarzyć się w każdym zakładzie. Dlatego każdy pracodawca powinien wiedzieć, jakie obowiązki spoczywają na nim w przypadku takiego zdarzenia. Odpowiednie reakcje mogą nie tylko uratować zdrowie lub życie pracownika, ale także chronić firmę przed poważnymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi.
Co to jest wypadek w miejscu pracy?
Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, wypadek w miejscu pracy to nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć pracownika, mające związek z wykonywaniem pracy.
Wypadki zrównane z wypadkami przy pracy obejmują m.in. urazy doznane w czasie:
- podróży służbowej,
- szkoleń z zakresu samoobrony,
- wykonywania zadań zleconych przez związki zawodowe.
Te zdarzenia również uprawniają pracownika do świadczeń.
Rodzaje wypadków w miejscu pracy
Nie wszystkie incydenty mają takie same skutki. Prawo wyróżnia trzy główne typy wypadków:
- Wypadek śmiertelny – prowadzi do zgonu pracownika w ciągu 6 miesięcy od zdarzenia.
- Wypadek ciężki – skutkuje poważnym uszkodzeniem ciała, np. utratą wzroku, słuchu, trwałą niezdolnością do pracy.
- Wypadek zbiorowy – w jego wyniku ucierpiały co najmniej dwie osoby.
Przykłady mogą obejmować upadki z wysokości, porażenia prądem czy obrażenia w wyniku awarii maszyny.
Obowiązki pracodawcy po wypadku w miejscu pracy
Pierwsze działania po wypadku
Po zaistnieniu wypadku pracodawca powinien:
- Udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu,
- Wezwać pomoc medyczną, jeśli sytuacja tego wymaga,
- Zabezpieczyć miejsce wypadku, uniemożliwiając dostęp osobom niepowołanym i zachowując dowody zdarzenia.
Zabezpieczenie miejsca może obejmować stosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej, takich jak kaski ochronne, chroniące pracowników przed dodatkowymi zagrożeniami.
Ochrona miejsca wypadku
Do czasu ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku zabronione jest:
- przestawianie maszyn i urządzeń technicznych,
- usuwanie przedmiotów mogących mieć związek z wypadkiem,
- uruchamianie zatrzymanych maszyn bez zgody.
Zgłoszenie wypadku odpowiednim instytucjom
W przypadku wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego pracodawca ma obowiązek:
- niezwłocznie powiadomić prokuratora oraz Państwowego Inspektora Pracy,
- niezwłocznie powołać zespół powypadkowy.
Zgłoszenie powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, aby zapewnić sprawne postępowanie wyjaśniające.
Zespół powypadkowy – skład i zadania
Kto tworzy zespół powypadkowy?
Zespół powypadkowy zazwyczaj składa się z:
- pracownika służby BHP i społecznego inspektora pracy,
- lub pracodawcy i specjalisty spoza zakładu, gdy nie funkcjonuje służba BHP.
W małych firmach minimalny skład zespołu to dwie osoby.
Czynności zespołu powypadkowego
- Oględziny miejsca zdarzenia,
- Dokumentacja fotograficzna i szkice,
- Wysłuchanie poszkodowanego i świadków,
- Analiza stanu technicznego urządzeń, np. czy pracownicy używali odpowiednich środków ochrony, takich jak kaski Manutan Expert Classic, wykonane z lekkiego HDPE,
- Sporządzenie dokumentacji.
Wszelkie koszty związane z działaniami zespołu ponosi pracodawca.
Dokumentacja powypadkowa
Protokół powypadkowy
Zespół powypadkowy ma 14 dni na sporządzenie protokołu ustalającego okoliczności i przyczyny wypadku. Dokument powinien zawierać:
- opis zdarzenia,
- przyczyny wypadku,
- kwalifikację prawną,
- środki profilaktyczne.
Każdy członek zespołu może dołączyć własne zdanie.
Rejestr wypadków w pracy
Pracodawca musi wprowadzić dane do rejestru wypadków, zawierającego m.in.:
- imię i nazwisko poszkodowanego,
- datę i miejsce zdarzenia,
- skutki wypadku,
- datę zgłoszenia do ZUS.
Dokumentacja powinna być przechowywana przez 10 lat.
Świadczenia i odszkodowania po wypadku w miejscu pracy
Poszkodowany pracownik ma prawo do:
- 100% zasiłku chorobowego w okresie niezdolności do pracy,
- jednorazowego odszkodowania w przypadku trwałego uszczerbku na zdrowiu.
Przykładowe aktualne kwoty (stan na 2025 rok):
- 1269 zł za każdy procent stałego uszczerbku,
- 22 212 zł za całkowitą niezdolność do pracy,
- 114 231 zł dla małżonka lub dziecka zmarłego pracownika.
Wypadek w miejscu pracy – profilaktyka i zapobieganie
Zapobieganie wypadkom to kluczowy obowiązek pracodawcy. Warto inwestować w:
- systematyczną analizę wypadków,
- audyty BHP,
- dostarczanie pracownikom środków ochrony indywidualnej, jak kaski ochronne, spełniające normy EN 397:2012.
Przeciwdziałanie zagrożeniom jest bardziej efektywne niż naprawianie skutków zdarzeń.
Wypadek w miejscu pracy to sytuacja, która wymaga szybkiej i zgodnej z prawem reakcji. Pracodawca ma jasno określone obowiązki: zapewnienie pierwszej pomocy, zabezpieczenie miejsca, zgłoszenie zdarzenia odpowiednim organom, powołanie zespołu powypadkowego i przygotowanie dokumentacji. Jednocześnie powinien nieustannie dbać o profilaktykę, aby minimalizować ryzyko podobnych zdarzeń w przyszłości.
FAQ
1. Co zrobić, gdy wypadek w miejscu pracy wydarzy się poza godzinami pracy?
Jeśli wypadek ma związek z wykonywaniem obowiązków pracowniczych (np. nadgodziny, delegacja), pracodawca nadal ma obowiązek postępować według standardowej procedury powypadkowej.
2. Czy wypadek w drodze do pracy to również wypadek przy pracy?
Nie. Wypadek w drodze do pracy lub z pracy jest regulowany osobnymi przepisami i nie zawsze jest traktowany na równi z wypadkiem przy pracy.
3. Ile czasu ma pracodawca na sporządzenie dokumentacji powypadkowej?
Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku powinien zostać sporządzony w terminie nie późniejszym niż 14 dni od daty zgłoszenia wypadku.
4. Czy poszkodowany pracownik musi zgodzić się na treść protokołu powypadkowego?
Nie. Poszkodowany ma prawo zgłosić zastrzeżenia i uwagi do ustaleń zawartych w protokole przed jego zatwierdzeniem przez pracodawcę.
5. Jak długo pracodawca musi przechowywać dokumentację powypadkową?
Pracodawca ma obowiązek przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy oraz pozostałą dokumentację przez okres co najmniej 10 lat.
